Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες και πόσο συχνά εμφανίζονται στο γυναικείο πληθυσμό;
Πολυκυστικές ωοθήκες καλούνται εκείνες οι ωοθήκες που περιέχουν πολλές μικρές κύστες. Το μέγεθος των κύστεων δεν ξεπερνά τα 8 χιλιοστά και συνήθως εντοπίζονται στο κάτω μέρος της επιφάνειας της ωοθήκης.
Ουσιαστικά αυτές οι κύστες είναι ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια. Εξαιτίας όμως ορμονικών διαταραχών, δεν έχουν αναπτυχθεί κανονικά. Οι πολυκυστικές ωοθήκες εμφανίζονται συχνά στις γυναίκες σε ποσοστά 20-30%.
Πολυκυστικές ωοθήκες :Τι εννοούμε λέγοντας ‘’σύνδρομο’’ πολυκυστικών ωοθηκών και τι συμπτώματα εμφανίζουν;
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί μία ομάδα συμπτωμάτων με διάφορες διαβαθμίσεις στην εκδήλωσής τους. Σχετίζονται άμεσα με την ωοθηκική δυσλειτουργία. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται κατά την εφηβεία, υπάρχουν όμως και γυναίκες που εμφανίζουν τα συμπτώματα αργότερα. Αφού μιλάμε για σύνδρομο τα συμπτώματα ποικίλουν και έχουν διαφορετικές αιτιολογίες. Περίπου το 10-15% παρουσιάζει αυτή τη διαταραχή.
Μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν γυναίκες που πάσχουν από το σύνδρομο είναι:
- Αστάθεια στην περίοδο
- Προβλήματα υπογονιμότητας
- Αυξημένη τριχοφυΐα σε πρόσωπο, στήθος, πλάτη, κοιλιά
- Λιπαρότητα στο δέρμα και ακμή
- Συσσώρευση λίπους στην περιοχή της κοιλιάς που έχει σαν επακόλουθο αυξημένο βάρος
- Κοιλιακό άλγος
- Υψηλή πίεση και χοληστερίνη
- Τριχόπτωση όπως στου άνδρες
- Εμφάνιση διαβήτη τύπου 2
- Υπνικές άπνοιες
- Πανάδες και στίγματα
Στις περισσότερες γυναίκες που παρουσιάζουν το σύνδρομο, εμφανίζονται συνήθως ένα ή δύο από αυτά τα συμπτώματα. Η βαρύτητά τους διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα, και είναι πολύ σπάνιο ασθενής να παρουσιάζει περισσότερα συμπτώματα και φυσικά σχεδόν ποτέ όλα μαζί.
Που οφείλονται η πολυκυστικές ωοθήκες;
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση, επηρεάζεται όμως και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν γενετικές διαταραχές στην έκκριση ανδρογόνων ορμονών, ειδικά της τεστοστερόνης, αλλά και διαταραχές στη δράση της ινσουλίνης.
Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση των ιστών να απαντήσουν στην ινσουλίνη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα και αυτό με τη σειρά του δημιουργεί προδιάθεση για διαταραχή παραγωγής των ανδρογόνων και πιο συγκεκριμένα της τεστοστερόνης.
Η γενετική προδιάθεση μαζί με άλλους παράγοντες, όπως το βάρος, η διατροφή, δημιουργούν ορμονικές διαταραχές και αυτές στη συνέχεια προκαλούν διάφορα συμπτώματα όπως αυτά που αναφέρονται παραπάνω.
Πολυκυστικές ωοθήκες :Πώς γίνεται η διάγνωση;
Για να διαπιστωθεί αυτό το σύνδρομο απαιτείται μία σειρά από εξετάσεις:
- Λήψη ιστορικού
- Γυναικολογική εξέταση
- Ορμονικό προφίλ
- Υπερηχογράφημα εσωγεννητικών οργάνων
- Ορμονικό προφίλ
- Μέτρηση ζαχάρου (καμπύλη ζαχάρου και ινσουλίνης)
Με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων γίνεται και η διάγνωση του συνδρόμου. Καλό είναι να γίνει και αξιολόγηση της τριχοφυΐας, οπότε είναι προτιμότερο να αποφευχθεί η αποτρίχωση πριν την επίσκεψη στο γιατρό.
Κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης, παρατηρούνται οι ωοθήκες, οι οποίες τις περισσότερες φορές παρουσιάζουν αυξημένο μέγεθος λόγω των πολλών κυστών που περιέχουν. Αυτό διαπιστώνεται και μέσω του υπερηχογραφήματος. Ένα συχνό εύρημα αυτής της εξέτασης είναι οι πολλές κύστες περιφερειακά της ωοθήκης. Επίσης παρατηρείται και ένα παχύ ενδομήτριο λόγω της ασταθούς περιόδου.
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι πολυκυστικές ωοθήκες στη υγεία της γυναίκας;
Η παρουσία των κύστεων στις ωοθήκες, δεν προκαλούν προβλήματα, ούτε απαιτούν τη χειρουργική αφαίρεσή τους. Σε γυναίκες με ασταθή κύκλο εμμήνου ρήσης, είναι απαραίτητο το υπερηχογράφημα για τη σωστή εκτίμηση του ενδομητρίου, γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις ο κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας είναι αυξημένος. Σε τέτοιες περιπτώσεις συστήνεται η ορμονική θεραπεία στα αρχικά κιόλα στάδια, γεγονός που σταθεροποιεί τον κύκλο τους και αποτρέπει τον κίνδυνο κακοήθους μετάλλαξης του ενδομητρίου.
Οι γυναίκες που εμφανίζουν εκτός από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και αντίσταση στην ινσουλίνη, κινδυνεύουν να παρουσιάσουν και σακχαρώδη διαβήτη. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την περίπτωση παίζει το βάρος των γυναικών. Αυτές οι ασθενείς έχουν και περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τι ρόλο παίζουν οι πολυκυστικές ωοθήκες στην εγκυμοσύνη;
Η πολυκυστικές ωοθήκες επηρεάζουν άμεσα την επιτυχή έκβαση της εγκυμοσύνης. Μια γυναίκα σε ενδιαφέρουσα που εμφανίζει αυτό το σύνδρομο:
- Μπορεί να εμφανίσει αυξημένο κίνδυνο αποβολής
- Πολλές φορές εκδηλώνει διαβήτη κύησης
- Πιθανόν να εμφανίσει υπέρταση
- Μπορεί να οδηγηθεί σε πρόωρο τοκετό
Τι επιπλοκές μπορεί να εκδηλώσει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;
Ένας ασταθής κύκλος ή η απουσία ωορρηξίας κάνουν τη γυναίκα να παράγει οιστρογόνα χωρίς όμως να παράγεται προγεστερόνη. Η προγεστερόνη είναι υπεύθυνη για τη φυσική πρόκληση περιόδου, ενώ παράλληλα καταπραϋνει το γεννητικό σύστημα (ακόμη και τους μαστούς). Όταν η προγεστερόνη εκκλείψει, το ενδομήτριο γίνεται πιο παχύ και αιμορραγεί άτακτα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η πιθανότητα υπερπλασίας του ενδομητρίου ή και καρκίνου.
Όταν μία γυναίκα έχει το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, μπορεί να εκδηλώσει διαβήτη, υψηλή χοληστερόνη και πίεση, ακόμη και καρδιολογικά προβλήματα. Εφόσον τα συμπτώματα ρυθμιστούν από τη μικρή ηλικία, ο κίνδυνος μειώνεται. Κατά την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των ανδρογόνων αυξάνουν και παρατηρείται αυξημένη τριχοφυϊα σε γυναίκες αυτής της ηλικίας που έχουν αυτό το σύνδρομο.
Πώς μπορούμε αν αντιμετωπίσουμε τις πολυκυστικές ωοθήκες;
Υπέρβαρες γυναίκες είναι καλό να θέσουν ως πρώτο στόχο την απώλεια των επιπλέον κιλών. Η μείωση του βάρους συμβάλλει στην αποκατάσταση των ορμονών και τη βελτίωση του κύκλου. Ο συνδυασμός ισορροπημένης διατροφής και συστηματικής άσκησης βοηθά στη μείωσης της ινσουλίνης στο αίμα.
Με δυο λόγια η αποκατάσταση του σωστού σωαμτικού βάρους και η υιοθέτηση ενός ισορροπημένοτ διαιτολογίου μειώνουν το ενδεχόμενο εμφάνισης σακχαρώδου διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Πώς γίνεται η ρύθμιση του κύκλου μιας γυναίκας με πολυκυστικές ωοθήκες;
Οι γυναίκες με αυτό το σύνδρομο ακολουθούν ορμονική θεραπεία για να ρυθμίσουν τον κύκλο τους. Η συχνότερη θεραπεία είναι η χορήγηση αντισυλληπτικού χαπιού. Η γυναίκα παρακολουθείται πάντα από τον γιατρό της ώστε να εξασφαλιστεί η επιτυχής έκβαση της θεραπείας. Εκτός από την ορμονική θεραπεία για να αποκατασταθεί η ομαλή πορεία του κύκλου, αν η γυναίκα εμφανίζει αυξημένη τριχοφυΐα γίνεται και ορμονική θεραπεία για να αντιμετωπιστεί και αυτό το σύμπτωμα.
Αν μία γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εμφανίζει προβλήματα γονιμότητας, πως μπορεί να τα αντιμετωπίσει;
Μια γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας με συχνότερο αυτό της διαταραχής ωοθυλακιορρηξίας. Ένας από τους πιο ουσιαστικούς τρόπους αντιμετώπισής του είναι μέσω φαρμακευτικής αγωγής, με χορήγηση κιτρικής κλομιφαίνης. Η κιτρκή κλομιφαίνη προκαλέι ωοθυλακιορρηξία στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων και εγκυμοσύνη σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 50%.
Αν μία γυναίκα συνεχίζει να έχει πρόβλημα με την ωοθυλακιορρηξία ακόμη και μετά την θεραπεία με κλομιφαίνη, υποβάλλεται σε ενέσιμη ορμονική θεραπεία με γοναδοτροπίνες. Διαφορετικά η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας μπορεί να γίνει με χειρουργική επέμβαση λαπαροσκοπικά, δίνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα.
Αν καμία από τις προαναφερθήσες θεραπείες δε δώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το ζευγάρι μπορεί να ακολυθήσει άλλη οδό υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αυτή της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Γυναίκες που παρουσίαζουν ακμή και ιδιαίτερα λιπαρό δέρμα ακολουθούν θεραπεία με αντισυλληπτικά χάπια σε συνδυασμό με λήψη ανδρογόνων. Σε περιπτώσεις γυναικών που δεν έχουν πρόβλημα αμηνόρροιας, η δράση των οιστρογόνων λόγο του συνδρόμου μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στους μαστούς και τη μήτρα (ελάχιστες φορές οδηγεί σε κακοήθεια).
Η θεραπεία των συμπτωμάτων του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών με τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών, γίνεται πάντα σε συνεννόηση με την κάθε γυναίκα και προτείνεται κυρίως σε γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη.