Η αντισύλληψη είναι κάθε μέτρο που λαμβάνεται από ένα ζευγάρι (από τον έναν ή και από τους δύο συντρόφους) για να αποκλείσει το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης. Όποιος τρόπος αντισύλληψης και αν επιλεγεί, το ζευγάρι πρέπει να έχει την απόλυτη γνώση της μεθόδου, να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά και να την εφαρμόζει σωστά για να είναι αποτελεσματική.

Η αντισύλληψη έχει σαν στόχο

Για τον άνδρα:

• Αποφυγή μεταφοράς του σπέρματος στον γυναικείο κόλπο
• Μείωση παραγωγής του σπέρματος
• Αποφυγή εξόδου του σπέρματος εκτός του πέους
• Καταστροφή του σπέρματος στον κόλπο

Για την γυναίκα:

• Καταστολή της λειτουργίας της ωοθήκης
• Αποφυγή εισόδου του σπέρματος στον κόλπο
• Αποφυγή γονιμοποίησης στην σάλπιγγα

Αντισύλληψη με φυσικές μεθόδους

Μέσω των φυσικών μεθόδων αντισύλληψης θέλουμε να αποτρέψουμε τη σεξουαλική επαφή ή τη χρήση προφυλακτικού όσο διαρκεί η ωορρηξία. Σε αυτές τις μεθόδους ανήκει η αποχή ή διακοπτόμενη συνουσία στο διάστημα των γόνιμων ημερών του κύκλου. Δεν θεωρούνται ιδιαίτερα αποτελεσματικές αφού απαιτούν αυτοέλεγχο και αρκετή πείρα.

Πώς υπολογίζονται οι γόνιμες μέρες;

Οι κυριότερες μέθοδοι είναι τρεις: (1) η ημερολογιακή μέθοδος, (2) η μέθοδος θερμομέτρησης και (3) η μέθοδος της τραχηλικής βλέννας

• Ημερολογιακή μέθοδος: Κάθε μήνα η ωορρηξία γίνεται περίπου στα μέσα του κύκλου. Αν μιλάμε για ένα κύκλο 28 ημερών, η 14η ημέρα είναι η πιο γόνιμη. Γνωρίζοντας ότι η μέση ζωή ενός σπερματοζωαρίου είναι από 24 έως 48 ώρες, και ενός ωαρίου περίπου 30 ώρες, καταλαβαίνουμε ότι και οι δύο ημέρες πριν και μετά την ωορρηξία είναι επίσης γόνιμες. Εάν μία γυναίκα δεν έχει σταθερό κύκλο, είναι πιο δύσκολο να υπολογιστούν οι γόνιμες μέρες και να αποφευχθεί η σεξουαλική επαφή αυτό το διάστημα.
• Μέθοδος θερμομέτρησης: Σε αυτή την περίπτωση η γυναίκα μετρά τη θερμοκρασία της κάθε πρωί. Την ημέρα της ωορρηξίας η θερμοκρασία είναι υψηλότερη περίπου μισό βαθμό. Με τον τρόπο αυτό η γυναίκα καταλαβαίνει ότι δεν πρέπει να έχει σεξουαλική επαφή έως και 3 μέρες μετά την αύξηση της θερμοκρασίας. Φυσικά δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο σύλληψης εάν έχει έρθει σε επαφή τις ημέρες πριν την ωορρηξία.
• Μέθοδος τραχηλικής βλέννας: Σε αυτή τη μέθοδο, η γυναίκα καλείται να ελέγχει τη σύσταση των κολπικών υγρών της, τις ημέρες κοντά στην ωορρηξία. Πριν από αυτή η τραχηλική βλέννα εκκρίνεται σε μικρή ποσότητα και είναι αρκετά πυκνή. Όσο πλησιάζουμε στην ωορρηξία η βλέννα αλλάζει, γίνεται αραιότερη, πιο ελαστική και εκκρίνεται σε μεγαλύτερη ποσότητα.

Αντισύλληψη με τεχνητές μεθόδους

Οι τεχνητές μέθοδοι είναι πιο ασφαλείς και έχουν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας.

Σπερματοκτόνα

Σε αυτή την κατηγορίας ανήκουν ουσίες που τοποθετούνται στον γυναίκειο κόλπο και έχουν την ιδιότητα να καταστέλλουν ή να καταστρέφουν τα σπερματοζωάρια. Διατίθενται με τη μορφή κολπικού χαπιού, κρέμας ή αφρού. Λίγο πριν τη σεξουαλική επαφή τοποθετούνται στον κόλπο, η δράση τους ισχύει για μία ώρα, και μία εκσπερμάτιση. Είναι πολύ αποτελεσματικά με ποσοστό που φτάνει το 80%. Εάν συνδυαστεί και με άλλη μέθοδο αντισύλληψης όπως το προφυλακτικό ή το διάφραγμα το ποσοστό αποτελεσματικότητας αγγίζει το 99%. Η χρήση τους συστήνεται σε γυναίκες άνω των 40 ετών που η γονιμότητά τους έχει μειωθεί, ενώ νεαρότερες γυναίκες είναι προτιμότερο να μην τα χρησιμοποιούν ειδικά στο διάστημα των γόνιμων ημερών τους, γιατί ο κίνδυνος σύλληψης είναι υψηλός.

Ανδρικό προφυλακτικό

Το προφυλακτικό είναι μία ιδιαίτερα δημοφιλής μέθοδος αντισύλληψης που προφυλάσσει από μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη αλλά και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Είναι φτιαγμένο από καουτσούκ και χρησιμοποιείται για να καλύψει το πέος την ώρα της επαφής. Ουσιαστικά συγκρατεί το σπέρμα στο εσωτερικό του και αποτρέπει την επαφή του με τον γυναικείο κόλπο. Η αποτελεσματικότητά του φτάνει το 95%, αρκεί να χρησιμοποιηθεί σωστά.

Κολπικό Διάφραγμα / Τραχηλική Καλύπτρα

Το κολπικό διάφραγμα είναι και αυτό φτιαγμένο από καουτσούκ, τοποθετείται στον κόλπο πριν την σεξουαλική επαφή και αφαιρείται αμέσως μετά. Με χρήση του αποφεύγεται η άνοδος του σπέρματος στη μήτρα. Διατίθεται  σε διάφορα μεγέθη για να εξυπηρετεί όλες τις γυναίκες. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 75%, αλλά λόγω δυσκολίας στη χρήση του δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής τρόπος αντισύλληψης.

Ενδομητρικό Σπείραμα

Το ενδομητρικό σπείραμα είναι μία μικρή συσκευή μερικών εκατοστών, από εύκαμπτο υλικό, το οποίο τοποθετείται από το γιατρό στη μήτρα της γυναίκας στις μέρες της περιόδου και μπορεί να μείνει εκεί για 3-5 χρόνια. Αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σπειραμάτων ως προς το σχήμα και το μέγεθος. Αυτό που επιτυγχάνεται με τη χρήση το σπειράματος είναι η αναστολή της εμφύτευσης του κυήματος στη μήτρα. Επίσης προκαλεί συσπάσεις στις σάλπιγγες και το ωάριο δεν είναι τόσο λειτουργικό όταν έρθει σε επαφή με το σπερματοζωάριο.

Ορμονικό Σπείραμα

Το ορμονικό σπείραμα διαθέτει μία δεξαμενή που απελευθερώνει στο οργανισμό καθημερινά την ποσότητα μιας προγεσταγονούς ορμόνης. Κυκλοφορούν δύο είδη ορνικού σπειράματος. Το Progestasert ® που απελευθερώνει  65 μg/ημέρα προγεστερόνης για διάστημα ενός έτους και το Mirena ® που απελευθερώνει 20 μg/ημέρα λεβονοργεστρόλης για διάστημα 5 ετών. Επειδή συνδυάζουν το μηχανικό μέρος του απλού σπειράματος, με τη δράση ορμονών, η αποτελεσματικότητά τους φτάνει το 99%. Επίσης οδηγούν στη μείωση των ημερών που διαρκεί η περίοδος και στην ελάττωση της ποσότητας του αίματος που χάνεται.

Ορμονική Αντισύλληψη

Η ορμονική αντισύλληψη είναι μία προληπτική μέθοδος με χρήση φαρμάκων. Συστήνεται σε γυναίκες παραγωγικής ηλικίας που δεν επιθυμούν να κάνουν παιδί. Είναι μία ασφαλής μέθοδος αντισύλληψης που έχει ευεργετικές αλλά και βλαπτικές επιδράσεις. Η δράση της στηρίζεται στην καταστολή της ωορρηξίας, στην αλλαγή της σύστασης της τραχηλικής βλέννας και στη μείωση της δεκτικότητας του ενδομητρίου.

Ποια τα είδη ορμονικής αντισύλληψης;

• αντισυλληπτικό χάπι
  • μικτό χάπι
  • χάπι με προγεσταγόνο
  • χάπι της επόμενης ημέρας
• διαδερμική μέθοδος
• ρινική μέθοδος
• ενέσιμη προγεστερόνη
• κολπικός δακτύλιος
• ορμονικά εμφυτεύματα

1. Αντισυλληπτικό Χάπι

Μικτό χάπι

Το αντισυλληπτικό  χάπι είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης. Περιέχει οιστρογόνα και προγεστερόνη. Η χορήγηση του χαπιού γίνεται πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό. Η κύρια λειτουργία του είναι η καταστολή της ωοθυλακιορρηξίας. Η έναρξη λήψης του χαπιού γίνεται την πρώτη μέρα της περιόδου και λαμβάνεται ένα χάπι καθημερινά για 21 ημέρες (όσα και τα χάπια της συσκευασίας). Η επόμενη συσκευασία ξεκινά μία εβδομάδα μετά. Η αντισυλληπτική δράση ξεκινά αμέσως, αλλά η αποτελεσματικότητα του μπορεί να μειωθεί αν παραλείπονται χάπια ή γίνεται ταυτόχρονη χρήση και άλλων φαρμάκων. Στα πλεονεκτήματα της χρήσης αντισυλληπτικού χαπιού είναι η ελάττωση της ποσότητας του αίματος κατά την περίοδο, η προστασία από τον καρκίνο των ωοθηκών και του ενδομητρίου κ.α. Η λήψη του χαπιού μπορεί να γίνει για αρκετά χρόνια χωρίς διακοπή. Είναι καλό να αποφεύγεται σε περιπτώσεις επιληψίας, διαβήτη, υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου κ.α.

Χάπι μόνο με προγεσταγόνο

Το χάπι αυτό περιέχει μόνο προγεστερόνη. Κάθε συσκευασία έχει 28 χάπια και η χρήση του ξεκινά από την πρώτη μέρα του κύκλου χωρίς διακοπή.

Χάπι της επόμενης ημέρας 

Πρόκειται για ένα χάπι που λαμβάνεται από τη γυναίκα σε περίπτωση σεξουαλικής επαφής χωρίς προφύλαξη ή αν η μέθοδος αντισύλληψης έχει αποτύχει. Η δράση του στηρίζεται στη δημιουργία αφιλόξενων συνθηκών για την εμφύτευση γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Η αποτελεσματικότητά του κυμαίνεται από 70-90%. Όσο πιο γρήγορα ληφθεί μετά την επαφή τόσο πιο μεγάλο σίγουρο είναι το αποτέλεσμα του.

2. Διαδερμική μέθοδος

Πρόκειται για μία ορμονική μέθοδο όπου μέσω ειδικού μηχανισμού απελευθερώνεται ποσότητα ορμόνης. Αυτός ο μηχανισμός κολλά στο δέρμα (συνήθως στην κοιλιά, το μπράτσο κτλ) μία φορά την εβδομάδα για τρεις εβδομάδες το μήνα. Είναι αποτελεσματικότερη από το χάπι και πιο φιλική στον οργανισμό. Στα μειονεκτήματά της ανήκει ο ερεθισμός του δέρματος ιδίως το καλοκαίρι και το υψηλό κόστος του.

3. Ρινική μέθοδος

Είναι μία ορμονική μέθοδος κατά την οποία η ορμόνη παρέχεται με ψεκασμό στη μύτη. Πρόκειται για μία μέθοδο εξίσου αποτελεσματική με το χάπι, αλλά πιο φιλική στον οργανισμό. Μειονεκτεί ως προς το κόστος και τον ερεθισμό που μπορεί να προκαλέσει στο βλεννογόνο της μύτης.

4. Ενέσιμη προγεστερόνη

Η ενέσιμη μορφή αντισύλληψης χορηγείται κάθε τρεις μήνες και καταστέλλει την ωορρηξία. Η αποτελεσματικότητα φτάνει το 99%. Είναι κατάλληλη για άτομα που ξεχνούν να πάρουν το χάπι. Βέβαια η μέθοδος αυτή μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στην περίοδο και καθυστέρηση στην επαναφορά της γονιμότητας.

5. Κολπικός Δακτύλιος

Ο κολπικός δακτύλιος τοποθετείται στον γυναικείο κόλπο και απελευθερώνει 15 mg οιστροδιόλης και 120 mg ετονογεστρέλης. Μπορεί να παραμείνει στο κόλπο για 3 εβδομάδες και στη συνέχεια αφαιρείται. Καινούργιος δακτύλιος τοποθετείται με διαφορά μίας εβδομάδας.

6. Ορμονικά Εμφυτεύματα

Τα ορμονικά εμφυτεύματα παρέχουν αντισύλληψη υψηλής αποτελεσματικότητας. Τόσο για να τοποθετηθούν όσο και για να αφαιρεθούν απαιτούν μια μικρή χειρουργική επέμβαση. Η δράση τους διαρκεί ως και πέντε χρόνια. Το αρνητικό κομμάτι από τη χρήση τους είναι ότι μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στην περίοδο και καθυστέρηση στην επαναφορά της γονιμότητας.

Στείρωση

Η στείρωση αποτελεί μία μέθοδο μόνιμης κατάργησης της γονιμότητας. Στις γυναίκες γίνεται λαπαροσκοπικά ή χειρουργικά και θέτει τις σάλπιγγες εκτός λειτουργίας. Στους άνδρες αφαιρείται χειρουργικά ένα μέρος του σπερματικού πόρου, δεν συνεπάγεται απώλεια του ανδρισμού αλλά αδυναμία τεκνοποίησης.