Τι εννοούμε με τον όρο ενδομητρίωση;
Το ενδομήτριο είναι ένα λεπτό στρώμα στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας. Στις γυναίκες που παρουσιάζουν ενδομητρίωση, ιστός που συμπεριφέρεται όπως το ενδομήτριο, αναπτύσσεται σε περιοχές εκτός της μήτρας. Συνήθως ο ιστός αυτός προσκολλάται στις σάλπιγγες, τις ωοθήκες και σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει ως το έντερο και την ουροδόχο κύστη. Σπάνια εμφανίζεται και σε περιοχές μακριά από τη μήτρα.
Στις περιοχές που εγκλωβίζεται το ενδομήτριο δημιουργούνται κύστεις αίματος. Το μέγεθός τους διαφέρει και μπορεί να είναι από μερικά χιλιοστά έως και κάποια εκατοστά. Οι κύστεις αυτές έχουν την τάση να αιμορραγούν στη διάρκεια της περιόδου, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να απομακρυνθούν από τον οργανισμό. Ως συνέπεια προκαλούν φλεγμονές και συμφύσεις. Δηλαδή, τα όργανα κολλούν μεταξύ τους και δεν μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά. Έτσι, για παράδειγμα οι κινήσεις των σαλπίγγων κατά την ωορρηξία ή οι κινήσεις του εντέρου δυσχεραίνονται και προκαλούν πόνο.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η ενδομητρίωση;
Ο πόνος και οι κράμπες χαμηλά στην κοιλιά είναι το πιο συχνό σύμπτωμα πριν την περίοδο ή στη διάρκειά της. Σε πολλές γυναίκες ο πόνος επιμένει και εκτός εμμήνου ρύσης. Η ένταση του πόνου δεν εξαρτάται από την έκταση της ενδομητρίωσης. Γυναίκες με οξύ πόνο μπορεί να εμφανίζουν μικρές εστίες ενδομητρίωσης, ενώ γυναίκες που δεν πονούν καθόλου μπορεί να έχουν την ενδομητρίωση σε μεγάλες περιοχές.
Άλλα συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι:
· Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
· Γαστρεντερικές ενοχλήσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα κτλ)
· Συχνή και επώδυνη ούρηση
· Υπογονιμότητα
· Έντονος πόνος στη διάρκεια τη περιόδου
· Εμφάνιση μικρής ποσότητας αίματος ανάμεσα στις περιόδου
· Αίσθημα κόπωσης
· Μικρός κύκλος (25 μέρες ίσως και λιγότερο)
Ποιες γυναίκες μπορεί να έχουν ενδομητρίωση;
Πρόκειται για μία πολύ συχνή γυναικολογική πάθηση που εμφανίζεται σε ποσοστό έως και 10%. Από το ιστορικό της γυναίκας και τη γυναικολογική εξέταση μπορεί να υπάρξει υποψία για ενδομητρίωση, αλλά η διάγνωση γίνεται με λαπαροσκόπηση. Οι γυναίκες που εκδηλώνουν ενδομητρίωση εμφανίζουν τα συμπτώματα 2-5 χρόνια πριν τη διάγνωση, έχουν περίοδο κάθε μήνα και ηλικία κοντά στα 27 έτη.
Όταν η γυναίκα βρίσκεται στην εμμηνόπαυση συνήθως δεν εμφανίζουν συμπτώματα, διότι οι ορμόνες παύουν να παράγονται σε αυτή τη φάση και το ενδομήτριο σταματά να λειτουργεί.
Τι μπορεί να κάνει τη γυναίκα να υποψιαστεί ότι έχει ενδομητρίωση;
Συνήθως γυναίκες που πάσχουν, έχουν εμφανίσει την πρώτη τους περίοδο σε πολύ νεαρή ηλικία. Η περίοδός τους συνοδεύεται από έντονο πόνο και κρατά επτά μέρες ή περισσότερο. Ο κύκλος τους είναι μικρός, περίπου 25 ημερών. Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζει και η κληρονομικότητα, αν δηλαδή έχουν ενδομητρίωση η μητέρα, η αδερφή ή κάποιο κοντινό συγγενικό πρόσωπο.
Υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει μία γυναίκα για να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων;
Σύμφωνα με έρευνες γυναίκες που αποφεύγουν το αλκοόλ, την καφεΐνη, που ακολουθούν ισορροπημένη διατροφή και ασκούνται συστηματικά τείνουν να υποφέρουν λιγότερο.
Γιατί δημιουργείται η ενδομητρίωση;
Αρχικά πρέπει να αναφερθεί ότι πρόκειται για μία καλοήθη πάθηση, η οποία μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα. Το πάχος του ενδομητρίου αυξάνεται κάθε μήνα λόγω των ορμονών, για να υποδεχτεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Όταν το ωάριο δε γονιμοποιηθεί, το ενδομήτριο ακολουθεί τη φυσική οδό για να απομακρυνθεί, δημιουργώντας την έμμηνο ρύση.
Οι εστίες της ενδομητρίωσης κάθε μήνα αντιδρούν με παρόμοιο τρόπο. Αν δεν επιτευχθεί εγκυμοσύνη και αυτός ο ιστός αιμορραγεί, αλλά δεν υπάρχει διέξοδος. Γι’ αυτό και όσο περνά ο καιρός οι εστίες μεγαλώνουν, δημιουργούν φλεγμονή και τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα.
Η γονιμότητα της γυναίκας επηρεάζεται όταν ο ιστός μεγαλώσει πολύ και να καλύψει τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;
Με τη λήψη του ιστορικού μιας γυναίκας ο γιατρός μπορεί να υποψιαστεί ότι μπορεί να πάσχει. Μέσω της γυναικολογικής εξέτασης μπορεί να ψηλαφηθούν κάποιες εστίες, ενώ ο υπέρηχος δείχνει κύστεις στις ωοθήκες.
Υπάρχει και ο βιοχημικός δείκτης CA 125 ο οποίος τείνει να αυξάνεται στις περιπτώσεις ενδομητρίωσης. Βέβαια υπάρχουν περιπτώσεις που δεν τροποποιείται. Αν η γυναικολογική εξέταση και ο υπέρηχος δε δείξουν κάτι, γίνεται μαγνητική τομογραφία. Η πιο σίγουρη μέθοδος για να διαγνωστεί η ενδομητρίωση είναι η λαπαροσκόπηση. Μέσω αυτής βλέπουμε την έκταση και τα σημεία που εμφανίζεται η ενδομητρίωση και έχουμε σαφή εικόνα για τη γονιμότητα της γυναίκας.
Ποια η αιτία εμφάνισης της ενδομητρίωσης;
Οι αιτίες εμφάνισης της ενδομητρίωσης δεν είναι σαφείς. Η κληρονομικότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Γυναίκες που έχουν συγγενικά πρόσωπα που πάσχουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ενδομητρίωση.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ανοσολογικές ανωμαλίες. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα δε λειτουργεί σωστά δε μπορεί να αντιμετωπίσει τις εστίες που δημιουργούνται και αυτές παραμένουν και αναπτύσσονται.
Τέλος, υπάρχει η πιθανότητα κύτταρα του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια της περιόδου μπορεί να μεταφερθούν στα κοιλιακά όργανα και στο περιτόναιο, δημιουργώντας εστίες.
Ποια η θεραπεία;
Δεν υπάρχει τρόπος να θεραπευτεί πλήρως η ενδομητρίωση. Υπάρχουν όμως θεραπείες για να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα και η υπογονιμότητα που δημιουργεί. Η κάθε θεραπεία επιλέγεται εξατομικευμένα με βάση το ιστορικό, τα συμπτώματα και την ηλικία της γυναίκας.
Όταν τα συμπτώματα είναι ελαφριάς μορφής, ο γιατρός χορηγεί στη γυναίκα κάποια παυσίπονα. Αν δεν είναι αποτελεσματικά συστήνονται ισχυρότερα. Στις περιπτώσει που ο πόνος δε μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αναλγητικών προχωράμε σε ορμονική θεραπεία. Αυτό φυσικά προτείνεται σε γυναίκες που δεν επιθυμούν να κάνουν ένα παιδί άμεσα. Η ορμονική θεραπεία αφορά περιστατικά με μικρές εστίες και μέτριας έντασης πόνο. Χορηγείται με τη μορφή χαπιών, ενέσεων κ.α. Κάποιες από τις ορμόνες που χορηγούνται είναι:
· Τα αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία μειώνουν τις ορμόνες που επιδρούν στο ενδομήτριο, επηρεάζουν την ποσότητα και τη διάρκεια της περιόδου, αλλά και τις εστίες ενδομητρίωσης.
· Η προγεστερόνη βοηθά στην ελάττωση του πάχους του ενδομητρίου τόσο στη μήτρα όσο και στις εστίες.
· Οι γοναδοτραπίνες μειώνουν όλες τις ορμόνες και οδηγούν σε παύση της περιόδου. Αποτέλεσμα είναι η μείωση των κύστεων. Όταν η θεραπεία σταματήσει η περίοδος επανέρχεται.
Η χειρουργική θεραπεία συστήνεται σε γυναίκες που έχουν μεγάλες εστίες ενδομητρίωσης, αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας και έχουν έντονους πόνους. Μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά σε γυναίκες με μικρότερης έκτασης ενδομητρίωση και είναι ανώδυνη, ή με λαπαροτομία όταν η ενδομητρίωση έχει επεκταθεί και δημιουργήσει συμφύσεις σε διάφορα όργανα της λεκάνης. Γίνεται επίσης σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που προχωρούν σε ολική υστερεκτομή.
Γιατί πρέπει να γνωρίζει μία γυναίκα ότι πάσχει;
Ο πόνος επηρεάζει πολύ τη ζωή μιας γυναίκας. Δεν της επιτρέπει να ασχολείται όπως θα ήθελε με τις καθημερινές της δραστηριότητες και δυσχεραίνονται οι σχέσεις της με το σύντροφο, τα παιδιά και τους συνεργάτες της. Ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι είναι και η γονιμότητα της γυναίκας, που επηρεάζεται από την ενδομητρίωση.
Όταν μία γυναίκα γνωρίζει ότι πάσχει, καταλαβαίνει γιατί έχει αυτές τις ενοχλήσεις και τους πόνους. Μέσω της θεραπείας μπορεί να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα και να εμποδίσει την εξάπλωσή της.
